Eventim Backstage: Prikkelvriendelijk naar Disney FROZEN

Op donderdagmiddag 27 februari 2025 vond een bijzondere voorstelling plaats in het AFAS Circustheater in Scheveningen: een zogeheten Relaxed Performance van de musical Disney FROZEN. Nederlands grootste theaterproducent, Stage Entertainment, organiseerde deze prikkelvriendelijke voorstelling speciaal voor mensen met een lagere tolerantie voor prikkels. Achter dit initiatief schuilt een krachtige visie op toegankelijkheid, diversiteit en inclusie. Zodat iedereen kan genieten van de musical die maar liefst 11 keer is genomineerd voor een Musical Award. Commercieel manager & projectleider Diversity & Inclusion Will Cramer en persvoorlichter Manouk Tjassens nemen ons mee achter de schermen.

Voor wie is een prikkelvriendelijke voorstelling bedoeld?
Manouk legt uit: “Het is er voor iedereen die baat heeft bij minder prikkels. Dat varieert van mensen met autisme of het syndroom van Down tot mensen met longcovid of dementie.” De reacties waren hartverwarmend. “De broer van onze kleine Anna had normaal niet een voorstelling bezocht. Dat is te druk, er zijn te veel prikkels, het is te vermoeiend. Dankzij de Relaxed Performance kon hij haar nu eindelijk zien spelen.”

Een ander indrukwekkend voorbeeld: “Een van onze bezoekers verliet na tien minuten de zaal voor de rustruimte en zei: ‘Stel dat dit het was, dan was dit al meer dan ik ooit had durven dromen.’ Dat zegt alles. Deze voorstelling maakte het mogelijk voor mensen – en families – om op een toegankelijke manier van theater te genieten.”

Het bedrijf streeft naar herkenbaarheid in de programmering en investeert in educatie om ook toekomstige generaties vertrouwd te maken met theater. “Audience development is een belangrijk speerpunt van ons Diversity & Inclusion-beleid,” zegt Will. “En toegankelijkheid is daarbij een voorwaarde.”

Toegankelijkheid in de theaters is iets waar Stage Entertainment al langere tijd aandacht aan schenkt. Met voorzieningen voor rolstoelgebruikers, ondersteuning voor allergieën, de inzet van gebarentolken en de introductie van de Earcatch-app, waarmee blinden en slechtzienden kunnen genieten van voorstellingen door middel van audiodescriptie. Manouk: “We denken altijd na over nieuwe initiatieven die we kunnen doen. Daarbij kwamen we uit op een Relaxed Performance, een initiatief dat op West End en in Amerika al werd uitgevoerd. Wij hebben dit concept op deze schaal geïntroduceerd in Nederland.”

Zorgvuldige voorbereiding voor een rustige show
Om bezoekers vooraf goed te informeren, ontwikkelde Stage Entertainment een prikkelplattegrond en een visuele handleiding. Van parkeergarage tot eindapplaus – alles werd uitgelegd, inclusief rustruimtes, drukke zones en plekken met fel licht. De inzet van extra getrainde medewerkers, 28 in plaats van de gebruikelijke 16, en een halve zaalbezetting zorgde voor meer ruimte en rust. Manouk: “Bezoekers konden zonder druk de zaal in en uit. Rijen en blokken bleven bewust leeg. Ook de voorste rijen werden niet gebruikt vanwege nabijheid van het orkest en special effects.”

Een zintuiglijke samenvatting per scène gaf vooraf inzicht in harde geluiden, lichtflitsen en emotionele momenten. “We wilden alle onzekerheden vooraf wegnemen. Alles moest kloppen: de show begon exact op tijd, acteurs stelden zich vooraf voor en er werden afspraken over het applaudisseren gedeeld.”

Prikkelvriendelijk vs. Prikkelarm
“Prikkelarm is bij Disney FROZEN simpelweg niet haalbaar vanwege de aard van de show,” legt Manouk uit. “Prikkelvriendelijk is de mildere variant waarin we scherpe randjes wegnemen, maar de magie van onze musical behouden blijft. We werkten daarbij samen met Stichting Onbeperkt Genieten, die adviseerde ons in terminologie en aanpak. We zijn zorgvuldig omgegaan in het gebruik van onze terminologie, omdat we niet een verkeerde verwachting wilden creëren dat het prikkelarm zou zijn. Een verkeerde verwachting kan grote gevolgen hebben voor iemand.”

Disney had al ervaring met Relaxed Performances bij deze musical, wat de musicalproducent hielp bij het aanpassen van lichtstanden en effecten. “Niet alles kun je veranderen, maar we hebben zorgvuldig gekeken wat wel kon zonder de magie te verliezen. Is een discobal in deze scene wel echt nodig voor het verhaal of kunnen we het weglaten? Het blijft een balans tussen haalbaarheid en kijken naar waar je voor een grote groep de ideale omstandigheden creëert.”

Cast & crew: aandacht voor elk detail
Ook achter de schermen was er veel voorbereidend werk. Personeel kreeg trainingen, inclusief rollenspellen, gericht op het begrijpen van de doelgroep. “Normaal is het personeel proactief, nu was een meer afwachtende houding gewenst,” zegt Manouk. Hoge hakken werden ingeruild voor geluidloze sneakers, door het weglaten van sleutels en pasjes in broekzakken maakte ook de kleding geen geluid meer. Voor de cast was het wennen dat er niet geklapt werd, en dat het licht niet volledig uitging. “Het hielp dat ze vooraf een doorloop kregen met aangepaste lichten en geluid.”

Een investering in inclusie
Will erkent dat de productie een grote investering vergde: “900 stoelen uit de verkoop, extra personeel en training – het kost wat. Maar het is geen omzetderving, het is een investering in onze overtuiging: dat iedereen ertoe doet. We willen een signaal afgeven als branche: theater is er voor iedereen.”

De kaartverkoop vereiste ook extra inspanningen. Manouk: “We moesten de doelgroep actief opzoeken door partijen, verenigingen en belangenorganisaties te benaderen. Gelukkig was er veel aandacht vanuit de pers toen we de aankondiging verstuurden, maar dit resulteerde niet direct in ticketverkopen. Maar uiteindelijk ontstond een sneeuwbaleffect en is het ons gelukt het publiek te bereiken dat baat heeft bij een prikkelvriendelijke show en was de voorstelling uitverkocht.”

Een stap vooruit voor de theaterwereld
De Relaxed Performance van Disney FROZEN is meer dan een aangepaste voorstelling – het is een krachtige stap richting een inclusiever theaterlandschap. Het laat zien hoe cultuur voor iedereen toegankelijk kan zijn, mits er aandacht en toewijding is. Een investering in mensen, in verbinding en in de kracht van theater.